در باره موضوع مورد نظرتان مطالب زير به تفصيل تقديم می گردد:
الف) - دوست يابی:
در مورد دوست يابي و انتخاب دوست خوب كه موضوع مورد نظر شماست نكاتي را تقديم مي داريم كه اميدواريم مفيد و راه گشا باشد: چه انسان را فطرتا موجودي اجتماعي بدانيم و چه نه داشتن روابط اجتماعي - به ويژه شكل دوستي آن - يك ضرورت بي ترديد و انكارناپذير است و عقل و انديشه هر انساني وي را به داشتن چنين ارتباطي رهنمون مي گردد و در كنار رسول باطن , رسول ظاهر و توصيه هاي ديني نيز ما را به اين عمل ترغيب مي كند. آنگونه كه علي بن ابيطالب (ع) مي فرمايند: «فقد الاحبه غربه ; انسان بي دوست غريب است», (نهج البلاغه فيض الاسلام , حكمت 26)
و يا در روايت ديگري امام معصوم (ع ) مي فرمايند: «التودد نصف العقل» , (بحارالانوار, ج 74, ص 168) به هر حال افراد مردم گريز ناقص العقل تلقي شده اند زيرا تودد معادل نصف عقل و انديشه قرار داده شده است . بنابراين بايد در جلب دوستان نيكو كوشيد و اسلام در بين مكاتب بيشترين توجه و اهتمام را به اين امر دارد. 

اما با چه كسي بايد دوستي نمود و آداب دوستي نمودن چيست ؟ عزيز دانشجو دوست مورد نظر بايد از ويژگيهاي اخلاقي و رفتاري و فكري خاصي برخوردار باشد تا سزاوار محبت ورزيدن و دوستي نمودن گردد. و اين شرائط فراوان و شرح و بسط آن فراتر از حوصله يك مكاتبه است و لذا به ويژگيهاي يك دوست خوب اشاره مي كنيم تا با رعايت آنها در انتخاب دوست خوب موفق باشيد:
الف. از شرايط يك دوست ايده ال وفاداري است . دوست بايد به اصول اخلاقي و تعهدات دوستي و عهد و پيماني كه منعقد مي سازد پايبند و وفادار باشد.
ب. مؤدب بودن به آداب اجتماعي و متخلق بودن به اخلاق نيك و پسنديده شرط ديگر دوست ايده ال است . چه آدمي متأثر از همنشين و دوست خود است و شخصي بيگانه با آداب اجتماعي نه تنها به شما آسيب مي رساند و به واسطه رعايت نكردن آداب اجتماعي و اخلاق نيك حيثيت شما را تهديد و به آن آسيب مي رساند بلكه به صورت غير مستقيم بي ادبي را به شما نيز مي آموزد و راه و رسم تخلف از اخلاق پسنديده و نيك را به شما ياد مي دهد و سد راه تخلق به اخلاق حسنه مي گردد.
ج = آگاهي و بينش عالي داشتن از ديگر ويژگي هاي يك دوست خوب است . آگاهي و بينش چراغ راه و جهت دهنده حركت است و چه زيباست كه دو همراه در مسير زندگي از پرتو فيض وجود يكديگر بهرمند شده و پا بپاي يكديگر گام بردارند و در اين مسير خود را از انحرافات مصون و وجودشان را از آفات بيمه سازند و اولين گام در اين فعاليت شناخت انحرافات و آفات و راه مقابله با آنها مي باشد و شخص جاهل و نادان از اين كار عاجز و تسليم انبوه انحرافات خواهد شد و از تشخيص راه از چاه ناتوان است . پر واضح است كه چنين فردي نه تنها خود را به اعوجاج و انحراف مي كشاند بلكه همراهان خود را مبتلا مي سازد و لذا براي مصونيت يافتن از انحرافها و پي بردن به آفات و انحرافات و شناخت راه حق داشتن دوست آگاه و مطلع يك ضرورت بي ترديد است.
د = ديانت و پايبندي به احكام دين و فرامين الهي اگر اهل دين بودن يك امتياز است و پايبندي به احكام شريعت يك ضرورت مي باشد بايد تمام عوامل موئثر در اين خصيصه را تأمين نمود و دوست خوب بواسطه تأثيري كه بر رفتار شما دارد بايد شما را به سمت اين ويژگي ايده ال دعوت نمايد. اگر دوست شما باعث محروميت شما از خوبي ها گردد و به نوعي موجب متضرر شدن شما شود - آن هم ضرري كه جبران ناپذير يا جبران آن سخت است - اين دوستي دوستي پسنديده و معقولي نيست .
ه = دور انديشي از ديگر ويژگيهاي دوست خوب است تا قبل از بروز خلل و انحراف در زندگي و هر گونه حادثه منفي و ناخوشايندي شما را آگاه و مطلع سازد. و الا در آن صورت دو نفر همراه هم به خطا مبتلا مي شويد.
و = خدا پروائي و پرهيزكار بودن در همه امور خدا و دستور و رضايت خدا را مد نظر داشته باشد.
ز = آينه يكديگر بودن و خير خواهي نمودن و عيب يكديگر را دوستانه - نه خصمانه - متذكر شدن شرط ديگري است كه موجب پيشرفت روز افزون شما خواهد شد و راه ايراد گرفتن ديگران و برخوردهاي تلخ و تهديدآميز و... را سد خواهد كرد. و بالاخره يكي ديگر از شرائط دوست خوب همترازي اجتماعي دو دوست و تواضع نمودن و احترام متقابل است.
دوست عزيز شرائط دوست ايده ال بيشتر از اين است كه برشمرديم و همانگونه كه گذشت بيان تفصيلي سخن فراتر از حوصله اينگونه مكاتبات است به اختصار بايد عرض كنيم كه دوست آن است كه :
- سخن گفتنش موجب افزوني علم و دانش شما گردد.
- رفتارش شما را به فكر آخرت بياندازد.
- ديدارش شما را به ياد خداوند اندازد.
اما از دوستي با چه اشخاصي بايد اجتناب نمود: از دوستي با افرادي كه ويژگيهاي زير را دارند بايد پرهيز نمود: 1- افراد سخن چين و نمام . 2- افراد پست و تن پرور و آسوده خواه 3- افراد دروغگو 4- افرادي كه به احكام و مقررات ديني پايبند نيستند 5- كساني كه تندخو و بد اخلاق مي باشند 6- افراد ترسو 7- افراد بخيل و خسيس 8- افرادي كه متهم شناخته شده و حيثيت اجتماعي مطلوب ندارند 9- افرادي كه از ستمگري و عدم رعايت حقوق ديگران اباي ندارند 10- نادان , كم ظرفيت و پر توقع و...
در ادامه به چند راهكار در كيفيت دوستي اشاره مي كنيم : دو دوست صميمي بايد از عمق جان نسبت به يكديگر همدرد و خيرخواه باشند و يك لحظه يك رنگي و صفا را فراموش نكنند و در تمام حالات از حقوق دوستي و رفاقت دفاع كنند و بر لغزشها و خطاهاي پيش آمده و غير مترقبه صبر كرد. و بردباري نشان دهند و بر ناملايمات خنده كنند و از يكديگر توقع و انتظار نداشته باشند و دوستي را زمينه رسيدن به اميال و خواهش هاي شخصي خود قرار ندهند و از مجادله با يكديگر پرهيز كنند و در برابر يكديگر متواضع و فروتن باشند به حرف همديگر گوش دهند و از سرزنش و مذمت يكديگر پرهيز نمايند و بلكه خيرخواه و ناصح همديگر باشند در حق يكديگر دعا كنند و سر هم را بپوشانند با دادن هديه - در حد توان - و كلمات محبت آميز اظهار دوستي كنند و در شاد نمودن يكديگر بكوشند - البته به شكلي كه مرتكب گناه نشوند. همانگونه كه عرض نموديم شرح بيشتر خواهش شما را با مطالعه كتب زير برآورده مي سازيم كه اميدواريم مفيد واقع شود.
1- دوستي در قرآن و حديث , نوشته آقاي ري شهري
2- دوستي و دوستان , نوشته آقاي سيد هادي مدرس , ترجمه حميدرضا شيخي و حميدرضا آژير, از انتشارات آستان قدس رضوي , 1376
3- آئين دوستي (دوست يابي) نوشته ديل كارنگي , انتشارات پيمان 1378
4- آئين دوستي در اسلام , نوشته آقاي بابازاده
توجه : بيان اين نكته ضروري است كه آنچه به عنوان ويژگيهاي دوست خوب بيان شد مطلق و صد در صد نيست چه اينكه انسانها كم و بيش داراي نواقصي نيز هستند كما اينكه خود ما وقتي به كارنامه زندگي خود نگاهي مي افكنيم آن را بي نقص و عيب نمي بينيم لذا همه ويژگي هايي كه گفته شد به اين معناست كه به طور نسبي دوست خوب بايد اين خصوصيات را داشته باشد و جهت كلي زندگي او نيز به سمت و سوي اين ويژگيها و جنبه هاي مثبت باشد.
1- سطح پذيرش افراد و ميزان ارتباط آنها با يكديگر كاملاً متفاوت است و بى‏ترديد همه انسان‏ها از يك سطح از پذيرش اجتماعى برخوردار نيستند و علت اين اختلاف يك عامل و دو عالم نيست كه با تقويت يا حذف آنها به هدف مورد نظر در اين مورد برسيم. اما مى‏توان با برشمردن عوامل مؤثر در اين خصوص، افراد را در افزايش ارتباط‏ها و ارتقاء سطح ارتباط آنها با يكديگر كمك كرده و يارى رساند كه اين عوامل به شرح زير مى‏باشد:
- عوامل مؤثر در دوست يابي يا راهكارهايي براي دوست يابي:
1- با ديگران خوش‏سخن باشيد.
2- نرم‏خويى را فراموش نكنيد.
3- كلمات مهرآميز را تكيه كلام خود قرار دهيد.
4- گذشت داشته باشيد.
5- پذيرش بدون قيد و شرط ديگران و برقرار نمودن ارتباط با كمترين هزينه.
6- نيكوكارى.
7- احسان.
8- تصميم قاطع اتخاذ نمودن.
اين موارد فوق از جمله امورى هستند كه در آيات 195 سوره آل عمران و 96 سوره مريم به آنها اشاره شده است و مى‏فرمايد: «اى پيامبر، اگر اين ويژگى‏ها را نداشتى مردم از اطراف تو پراكنده مى‏شدند». بنابراين شما نيز اگر در صدد جذب مردم هستيد بايد به اين امور اهتمام سخت داشته باشيد.
افزون بر موارد فوق‏الذكر در ارتباط‏هاى دوستانه رعايت نكات زير موجب استحكام و تقويت اين روابط خواهد شد كه شما نيز با رعايت دقيق اين امور مى‏توانيد به هدف خود نائل آييد:
الف) رفتارها و اعمالى كه بايد انجام گيرد:
1- همدردى واقعى و عملى،
2- بخشش‏هاى مالى و عفو و گذشت و حتى بر زبان نياوردن آنها،
3- يكرنگى،
4- مدافع حقوق او بودن در حضور و در زمان عدم حضور او،
5- كم‏توقع بودن،
6- اظهار نمودن دوستى و محبت خود با زبان و عمل،
7- فروتنى در برابر او،
8- پرهيز از مجادله و بگومگوهاى بى‏ثمر و حتى برخى بگومگوهاى باثمرى كه موجب رنجش خاطر مى‏گردد،
9- گوش فرادادن به حرف او و شنونده خوب بودن،
10- پوشيدن اسرار او،
11- بردبارى در برابر ناملايمات و لغزش‏هايى كه از او صادر مى‏شود،
12- شاد كردن او،
13- هديه دادن به مناسبت‏هاى مختلف به ويژه مناسبت‏هايى كه براى او اهميت دارد،
14- دعا كردن در حق او،
15- پرهيز از ملامت و سرزنش علنى و غيرعلنى و حتى برخى انتقادهايى كه موجب ناخرسندى او مى‏گردد،
16- وفادارى،
17- تعهد و عهد و پيمان و وعده‏ها،
18- رعايت ادب و احترام و آداب اجتماعى،
19- دورانديشى و خيرخواهى،
20- كوشش در جلب محبت و علاقه او به هر شكلى مشروع و ممكن.
ب ) رفتارها و اعمالى كه بايد از آن پرهيز نمود:
- سخن چينى در حق او،
- خيانت به سخن، حرف، خود او،
- ستم نمودن،
- اتهام بستن،
- تندخويى و بداخلاقى،
- خست به خرج دادن،
- اعمال سليقه‏هاى فردى و شخصى،
- دروغ گفتن،
- خلف وعده،
- عيب‏جويى نمودن.
آدمى در عرصه دوست‏يابى چند هدف را دنبال مى‏كند.
1- كسب دوستان جديد؛
2- حفظ دوستان موجود؛
3- گسترش و تعميق دوستى‏هاى قديم؛
4- تبديل دشمن به دوست!
با ژرف‏انديشى در اين ابعاد پى خواهيم برد راه‏هاى دوست‏يابى تنها در بعد اول (بدست‏آوردن دوستان جديد) خلاصه نمى‏شود. براى مثال شخصى كه با اطرافيان و نزديكان خود رفت‏وآمد مى‏كند اما با ايشان صميمى نيست، لازم است در دوست‏يابى خود تجديد نظر كند.
اگر در فرهنگ ديرپاى اسلامى، اين بحث، با گستردگى خاصى پرداخته شده، از اين حيث است كه دين اسالام به گونه‏هاى مختلف، روابط اجتماعى و پيوند برادرى را باارزش و مهم قلمداد كرده است.
در آموزه‏هاى دينى راه‏هاى جلب محبت مردم در اين حيطه‏ها مطرح شده است:
يكم. خوشرويى در ديدار
دوم. دلجويى در غياب‏
سوّم. گشاده‏رويى در حضور امام على (ع): بهترين وسيله‏اى كه مردم با آن دلهاى دوستان خود را به دست مى‏آورند و كينه‏ها را از دلهاى دشمنان مى‏زدايند، خوشرويى در هنگام ديدار با آنان است و دلجويى و جوياى احوال آنان شدن در غيابشان و گشاده‏رويى با آنان در حضورشان (بحار، ج 78، ص 57)
چهارم. عفو و اغماض از خطاها و اشتباهات ديگران‏
پنجم. ادب و نزاكت، اخلاص و وفادارى‏
ششم. پرهيز از تندى و خشونت، كدورت و كينه، خدعه و مكر، غرر و بى‏وفايى‏
هفتم. پيوستن در برابر بريدن، كرامت در مقابل حقارت، بذل و بخشش به ازاى محروميت و تلافى غيبت با يادكرد نيك. م.ك. دعاى مكارم‏الاخلاق، صحيفه سجّاديه (ع)
در برقرارى ارتباط مؤثر مهارت‏هاى گفته شده كه عبارتند از:
الف. مهارت در گوش‏دادن و فهميدن پيام‏هاى آشكار و نهفته كلام ديگران‏
ب. دريافت پيام‏هاى غير كلامى از قبيل حالت چهره، تماس، صدا و ساير نشانه‏هايى كه به همراه پيام كلامى منتقل مى‏شوند
ج. پاسخ‏دهى بى‏واسطه، صادقانه، به پيام‏هاى كلامى و غير كلامى طرف مقابل‏
رموز و فنون دوست‏يابى‏
1- برخورد شاد
سلام، احوالپرسى توأم با تبسّم، صميميت و احترام اولين فن موثر ارتباطى، به منظور جلب محبت ديگران است. لحظه اول ملاقات از اهميّت فوق‏العاده‏اى برخوردار است، به نحوى كه موفقيت يا شكست در امر دوست‏يابى به آن بستگى دارد
معمولاً افرادى كه ما با آنها ملاقات مى‏كنيم دو سته‏اند:
دسته اول برخوردى شاد و صميمى دارند. اين دسته داراى محبوبيت اجتماعى و دوستان فراوان‏ترى هستند
دسته دوم در برخورد اوليه خشك و بى‏روح مى‏نمايند. كسانى كه لبخندزدن به چهره ديگران بر ايشان دشوار است. افراد اين گروه يا تنها هستند و يا دوستان كمى دارند.
در فرهنگ دينى ما، نسبت به سلام‏كردن، مصافحه و ديده‏بوسى، تبسّم، احترام و محبّت و ابراز علاقه قلبى سفارش و اهتمام فراوان شده است.
عدى بن حاتم مى‏گويد: «وارد مدينه شدم. پيامبر مرا شناخت از جاى خود برخاست و دست مرا گرفته به خانه خود برد... من از فروتنى وى غرق حيرت شدم و از اخلاق پسنديده و ملكات فاضله، و از احترام فوق‏العاده‏اى كه نسبت به تمام افراد قائل بود دريافتم كه وى فرد عادى، و فرمانرواى معمولى نيست» جعفر سبحانى، فروغ ابديت ج 2، ص 769
شخصى از امام صادق (ع) سؤال نمود: حُسن خلق چيست؟
حضرت (ع) فرمود: «اين كه نرم برخورد نمايى، پاكيزه سخن بگويى و با چهره نيكو و شاد با برادرت روبرو شودى.» (تلين جانبك و تطيب كلامك و تلقى اخاك ببشر حسن) علامه مجلسى، بحارالانوار، ج 71، ص 398
حتّى وقتى كه انسان عميقاً غمگين و ناراحت است، بايد در برخورد با ديگران، خود را شاد نشان دهد و تبسّم نمايد. چنان كه امام على (ع) در توصيف مؤمن مى‏فرمايد: «شادى مؤمن در چهره او، واندوه وى در دلش پنهان است» (المؤمنُ بُشرهُ فى وَجهه، و حُزنه فى قلبه) نهج‏البلاغه، حكمت 333
به قول حافظ:

2- گوش‏دادن فعّال‏
تمام مردم دوست دارد سكوت را شكسته، صحبت كنند. آنها مايلند احساسات و افكارشان را به ديگران منتقل سازند و. به طور كلى به كسى نياز دارند كه حرف‏هايشان را خوب بشنود.
اگر كسى احساس كند شنونده خوبى براى حرف‏هاى خود يافته، به خوبى قادر است افكار و احساسات خود را به او منتقل نمايد، حتماً با او دوست خواهد شد.
ملاقات توام با تفاهم و همدلى، سرآغاز بسيار خوبى براى شروع يك رابطه دوستانه است.
پيامبر بلندمرتبه اسلام، شنونده بسيار خوبى بود. همين اخلاق نيك، او را مقبول و محبوب امّت مسلمان و حتّى غير مسلمانان ساخت. قرآن كريم در اين باره مى‏فرمايد «... او به خدا و فرمان‏هاى او ايمان دارد و به سخنان مؤمنان راستين گوش فرامى‏دهد و آن را مى‏پذيرد و به آن ترتيب اثر مى‏دهد و رحمت است براى كسانى از شما كه ايمان آورده‏اند...» (... قُل اُذُنُ خَيرٍ لكم يُومِنُ باللهِ و يُومِنُ للمومنين و رحمةٌ للّذين امَنوا مِنكم) سوره توبه، آيه 61
طبق اين آيه، «خوش‏باورى و شنونده خوب بودن» از راه‏هاى مهمّ جلب محبت و دوستى ديگران است.
3. ابراز احساسات‏
هر شخص به دنبال صحبت‏كردن به دنبال اين است كه تأثير سخنان خود را در مخاطب يا مخاطبان احساس كند. اگر اين بازخورد در جهت تأييد و موافقت او باشد، با دلگرمى و نشاط بيشترى به ارتباط كلامى، ادامه خواهد داد
در واقع يكى از عوامل مؤثر در برقرارى ارتباط تشخيص دقيق احساسات طرف مقابل و برجسته‏كردن آنهاست. ما با بازگردانى احساسات، به گوينده القا مى‏كنيم كه سخنان او را فهميده‏ايم و براى او ارج و احترام ويژه‏اى قائليم.
- حركت سر به نشانه تاييد گفتار طرف مقابل‏
- لبخند كوتاه به دنبال خوشحالى گوينده‏
- بازكردن چشم‏ها و كشيدگى صورت به موقع شگفت‏زندگى‏
- جمع‏كردن پيشانى و انقباض عضلات صورت در زمان شنيدن يك خبر ناگوار
- تحسين زبانى و استفاده از بعضى تكيه‏كلام‏ها چون «آفرين»، «چه جالب»
- تصديق و تأييد با استفاده از كلماتى نظير «خُب»، «درسته» و...
همه اين موارد احساسات مثبتى است كه شنونده - به عنوان بازخورد - از خود بروز مى‏دهد
4. اهتمام به امر وداع و خداحافظى در پايان صحبت و ابراز علاقه نسبت به ادامه ارتباط و شنيدن بيشتر سخنان طرف مقابل.
به طور كلّى برقراركردن رابطه يك مهارت است كه هميشه نياز به اصلاح و تقويت دارد و حتّى در مورد آن بايد آموزش ديد و آن را در موقعيت‏هاى مختلف تمرين كرد، تا اين كه به شكل نوعى تخصص و رفتار پايا درآيد
مطالعه كنيد: خوب‏گويى، قاسم سبحانى، قم: جمال: 1379
ب) -رابطه با افراد ناسالم :
در اين رابطه شما بايد تأثير متقابل دوستى شما با ايشان را بسنجيد، در صورتى كه شما بتوانيد بدون اثر پذيرى منفى در رشد معنوى وى مؤثر باشيد به دوستى خود ادامه دهيد. ولى اگر قضيه برعكس است، بهتر است تدريجا از ايشان فاصله بگيريد و روابط خود را محدود سازيد.

منبع:http://www.porseman.org/